Dział O JURZE - Historia - Wieki Średnie

Zamek Olsztyn
Panowania pierwszego historycznego władcy ziem polskich, a już na pewno przyjęcie chrześcijaństwa w 966 r. wyznacza w naszych dziejach początek nowej epoki. Epoki, w której zacieśniają się istniejące, powstają nowe więzy z cywilizacją nowożytnej Europy. Tereny dzisiejszej Wyżyny stały się areną utarczek, wojen zarówno pomiędzy Polską, Czechami czy Cesarstwem, ale także waśni wewnątrz panującej dynastii.

Przez cały okres swego panowania Mieszko I kontynuował dzieło swoich poprzedników, dążył do scalenia ziem początkowo Wielkopolski, później obszarów sąsiednich. W latach 989-91 zostają przyłączone ziemie państwa Wiślan, jednak w "Dagome Iudex" Małopolska zostaje pominięta - prawdopodobnie Mieszko przeznaczył ją dla swego najstarszego syna Bolesława Chrobrego. Rozpoczyna się wtedy drugi etap zasiedlania starych grodzisk (Wały, Gąszczyk).

1038r. książę czeski Bratysław zdobywa i obsadza swoimi załogami część grodów Śląska i Małopolski łącznie z Krakowem, jednak już w następnym roku Kazimierz I Odnowiciel wspierany wojskami Henryka III odzyskuje utracone ziemie jednocześnie przenosząc główny ośrodek władzy do Krakowa. 1044r. Odnowiciel funduje klasztor benedyktynów w Tyńcu, 1086r. to narodziny syna Władysława Hermana - Bolesława zwanego Krzywoustym i związana z tym wydarzeniem fundacja kościoła św. Idziego w Giebułtowie (pierwsze wzmianki o wsi 1082r.).

Około 1100r. w okolicach Żarnowca dochodzi do spotkania wojsk Zbigniewa i Bolesława (synowie Hermana) z oddziałami Hermana i palatyna Sieciecha (de facto rządzącego krajem) - w wyniku rozmów Herman odprawia Sieciecha, a Bolesław obejmuje rządy nad większością Małopolski, po śmierci ojca także nad wszystkimi grodami tej dzielnicy.

28 X 1138r. umiera Bolesław Krzywousty - na mocy jego testamentu kraj zostaje podzielony na szereg dzielnic z Krakowem jako stolicą dzielnicy senioralnej. Testament ten, praktycznie aż do koronacji Władysława Łokietka, był przyczyną waśni i działań zbrojnych, władcy Krakowa zmieniali się wielokrotnie, liczne były bunty możnowładztwa m.in. w 1177r. pod przywództwem biskupa krakowskiego Gadyki.

Jednak okres ten to także rozwój istniejącej sieci osadniczej (m.in. Olkusz 1184r., Kromołów 1193r. i inne), lokacje nowych osiedli, czy obiektów sakralnych. Na pierwszą połowę XIIw. datowane są kościoły w Kużnicy (Siewierz) i Gieble. Z czasów panowania Henryka Brodatego (około 1228r.) pochodzi wzmianka o założeniu grodu Skała w okolicy którego dochodzi do bitwy z wojskami Konrada Mazowieckiego(buduje on w 1246r. obronny gród w Lelowie).

XII - XIIIw. to, potwierdzony badaniami archeologicznymi, okres powstawania nowych i umacniania istniejących warowni. Były to obiekty wykorzystujące walory obronne naturalnych wzniesień, masywów skalnych np. Okiennik Wielki w Skarżycach. W czasach panowania Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego linia umocnień wzdłuż granicy ze Śląskiem została gruntownie zmodyfikowana - powstają murowane zamki królewskie w : Olsztynie, Bobolicach, Rabsztynie, Ojcowie, uzupełnione systemem pomniejszych strażnic i zamków prywatnych np. Mirów. Istotna jest data 1 maja 1356r. kiedy w Pradze na mocy porozumienia z cesarzem Karolem IV Luksemburczykiem Kazimierz Wielki zrzeka się, na rzecz Czech, roszczeń do Śląska.

W lipcu 1345r. wojska polskie rozbiły pod Białą (okolice Lelowa) kolumnę wojsk czeskich.
1370r. Władysław Opolczyk otrzymuje w lenno od Ludwika Węgierskiego okolice Częstochowy z zamkami Mirów i Bobolice. 1382r. Opolczyk funduje klasztor paulinów na Jasnej Górze, a dziewięć lat później (przełom sierpnia - września 1391r.) wojska koronne pod dowództwem Jana Tęczyńskiego odbijają Opolczykowi zamki w Mirowie i Bobolicach.

W 1443r. - biskup krakowski Zbigniew Oleśnicki kupuje od książąt śląskich Księstwo Siewierskie, które do roku 1789 staje się księstwem biskupów krakowskich.

XIV - XVIw. to intensywny rozwój górnictwa i hutnictwa. Wydobywano i przetapiano głównie rudy żelaza (okolice Zawiercia i Częstochowy), oraz rudy ołowiu i srebra (Olkusz), a także marmury (Dębnik). Ważny jest fakt intensywnego wykorzystywania energii potoków do napędzania młynów, tartaków itp., oraz faktyczny podział własności na królewską, kościelną i klasztorną, oraz formującego się stanu szlacheckiego

Z wyjątkiem nielicznych fragmentów gdzie podaję autora, wszystkie teksty, zdjęcia, kod i layout na stronach www.jurapolska.com, www.jurapolska.pl, www.kajakiempopilicy.pl są mojego autorstwa i wykorzystanie ich na jakimkolwiek polu możliwe jest tylko i wyłącznie po uzyskaniu pisemnej zgody.

JuraPolska.com - z nami poznasz Jurę


2001-2024 © Michał Demel
tel. 692 47 58 25 lub 602 29 58 24
JuraPolska.com & KajakiemPoPilicy.pl