Jurajskie Forum Dyskusyjne http://forumjurajskie.pl/ |
|
Reformacja na Jurze Polskiej http://forumjurajskie.pl/viewtopic.php?f=1&t=6417 |
Strona 1 z 2 |
Autor: | Rybak [ 20 sty 2015, 21:21 ] |
Tytuł: | Reformacja na Jurze Polskiej |
Długo zastanawiałem się, od czego zacząć. Czy od siostrzeńca Zygmunta I, Albrechta Hohenzollerna, który jako ostatni mistrz Zakonu złożył hołd lenny, czy może od anegdoty z mojej szkoły, wg której Ojciec profesor Celestyn Napiórkowski napisał list do Pawła VI z petycją o beatyfikację Marcina Lutra, a może od... Jak powszechnie wiadomo, pewien augustiański mnich w 1517 roku rzucił wyzwanie biskupom Moguncji i Brandenburgii. Chciał z nimi po prostu pogadać o kondycji Kościoła. Symbolicznie przybił kartkę ze swoimi postulatami do drzwi w przedsionku katedry w Wittenberdze. Cudem uniknął stosu dzięki protekcji elektora saskiego... W 1520 roku król polski zaniepokojony bibułą rozrzuconą po Toruniu, wydaje edykt, w którym wnosi iż każdy, kto głosi, nawołuje lub wyznaje herezję luterańską ma zostać spalony żywcem i być pozbawiony dóbr wszelakich. Ośmiotysięcznym wojskiem gasi zarzewie buntu w Gdańsku pięć lat później... jak się okazuje mieliśmy swoje wojny religijne. Kłopoty w konsekwentnym przestrzeganiu edyktu, zostały spowodowane koligacjami Króla Zygmunta (patrz na samą górę) .... każdy ma jakąś czarną owcę... Akademia Krakowska hamowała wszelkie nowinki teologiczne i pozostawała wierna biskupom. Ale młodzież poszukująca wiedzy i myśli Odrodzenia, po powrocie z Włoch, Niemiec i Szwajcarii powoli naruszała ten stan rzeczy. Kupcy z Zachodu, nowi osadnicy poszukujący możliwości ekonomicznych i uciekinierzy przed wojną i prześladowaniami to kolejne grupy, które nowe idee w Rzeczpospolitą wnosiły. Wynalazek druku temu tylko sprzyjał. Strach polskiej magnaterii przed rosnącym absolutyzmem władcy, myśl renesansu, propozycje reform propagowanych przez zwolenników Erazma z Rotterdamu to kolejne powody, dla których polska szlachta waśniła się wzajemnie i podważała stare autorytety z królem włącznie. uffff... c.d.n. |
Autor: | Rybak [ 20 sty 2015, 22:12 ] |
Tytuł: | Reformacja na Jurze Polskiej |
W Małopolsce głównym orędownikiem myśli luterańskiej był profesor Akademii Krakowskiej - Jakub z Iłży, ostatecznie oskarżony o herezję, pozbawiony tytułów schronił się we Wrocławiu. Szlachta polska była jednak średnio zainteresowana luteranizmem, który nakazywał bezwzględne posłuszeństwo władzy świeckiej - w naszym przypadku - króla. Luteranizm stricte "przyjął się" tylko w Krakowie. W granicach ówczesnej diecezji powstały tylko jeszcze dwa zbory - w Olkuszu i Tarnowskich Górach. Ale... jak się okazuje Polak potrafi..' W 1536 roku swój "program" głosi Jan Kalwin. Nauka o predestynacji przekraczała generalnie zdolności intelektualne ówczesnych polskich możnych, nawoływanie do surowego, ascetycznego życia też odpadało. Za to...'odrzucenie władzy świeckiej i biskupiej, oraz hierarchiczny system wewnątrz zborów z wiodącą rolą seniorów oraz zasada: "bogactwo - nagrodą za pracowitość, ubóstwo - karą za lenistwo" to było TO ![]() Jedynie Bracia Polscy - Arianie zwani też antytrynitarzami - którzy wystąpili ze Zboru Krakowskiego, trzymali się zasad równouprawnienia społecznego, ascezy i bezwzględnego pacyfizmu. Pod koniec XVI wieku w Małopolsce istniało 260 zborów kalwińskich i 52 ariańskie |
Autor: | Rybak [ 20 sty 2015, 22:44 ] |
Tytuł: | Reformacja na Jurze Polskiej |
Celowo nie edytuję poprzedniego posta, bo... z inspiracji Jožina postanowiłem poszukać tych zborów i mam trudności... Jak na razie udało mi się - czasem bez rozróżnienia na kalwińskie - ariańskie: 1 Bebelno 2 Czaryż 3 po 1551 - ale nie da się ustalić dokładnie - Potok 4 po 1578 - Szczekociny 5 też - Kromołów 6 również po 1578 - Włodowice(tu proszę Michała o pomoc w zakresie rodów Firlejów i Bonerów 7 Ogrodzieniec - brak pewności 8 Mstów - mógł być pomylony z Mstyczowem, gdzie zbór był z całą pewnością 9 Żarnowiec - prawdopodobnie 10 Spytkowice - pod auspicjami Mikołaja Myszkowskiego 11 Palczowice - ksiestwo zatorskie 12 Sąspów - Stanisław Szafraniec 13 Sułoszowa - patrz wyżej 14 Secemin - tenże 15 Przeginia - też 16 Rogów - owszem i on 17 Krasocin - znów ta sama osoba 18 Koniecpol - kościół pw Św. Trójcy 1561 -72 19 kościół św Bartłomieja w Żurawiu 20 Zamek w Bydlinie , przemianowany na kościół, potem na zbór - ariański |
Autor: | Michał [ 21 sty 2015, 18:05 ] |
Tytuł: | Reformacja na Jurze Polskiej |
Rybaku - historia, a już szczególnie ta związana z kościołami to nie moja bajka, ale poniżej skan z doskonale znanej miłośnikom Jury pozycji: ![]() i fragment ze strony 399 ![]() |
Autor: | Rybak [ 22 sty 2015, 18:53 ] |
Tytuł: | Reformacja na Jurze Polskiej |
Dzięki Michale ![]() Agnieszka82 - wiesz coś o tym? Do wszystkich: wiecie coś może o jakichkolwiek śladach po ongiś istniejących zborach? w formie ruin np... |
Autor: | Rybak [ 24 sty 2015, 22:29 ] |
Tytuł: | Reformacja na Jurze Polskiej |
Znalazłem jeszcze zbory w Balicach, Aleksandrowicach i Sance... Trzy ciekawostki: 1. Zbory Kalwińskie wykorzystywały generalnie budynki kościołów katolickich, za to Arianie wznosili niezależne budowle 2. Wygląda na to, że jedynym "ocalałym" zborem ariańskim na terenie Jury jest zamek Bydlin. W opłotkach znalazłem jeszcze Gruszczyn, Łapczynę Wolę, Wodzisław, Krasocin, Ludynię, Silniczkę ( w radomszczańskim - poprzednie we włoszczowskim ). Ze względu na posiadłości zakonu paulinów - nigdy nie powstał żaden zbór na północ i północny zachód od Częstochowy. 3. Arianie starali się budować zbory w pobliżu źródeł. Na marginesie - czy gdzieś w pobliżu zamku Bydlin tryska z ziemi coś niecoś? Mimo zaadoptowania... |
Autor: | grzehu [ 25 sty 2015, 12:04 ] |
Tytuł: | Reformacja na Jurze Polskiej |
Coś tam tryska, płynie mała rzeczka. Generalnie wjeżdżając do Bydlina od Załęża widać, że tereny są dość podmokłe. |
Autor: | Rybak [ 25 sty 2015, 12:30 ] |
Tytuł: | Reformacja na Jurze Polskiej |
Dzięki grzehu. ![]() |
Autor: | Rybak [ 25 sty 2015, 20:37 ] | ||
Tytuł: | Reformacja na Jurze Polskiej | ||
W 1915 roku jeszcze stał... (źródło - facebook.com - Sułoszowa i okolice oraz jej mieszkańcy na starej fotografii)
|
Autor: | agnieszka82 [ 30 sty 2015, 22:47 ] |
Tytuł: | Reformacja na Jurze Polskiej |
Niestety tylko tyle co wyklikac. To fragment z http://www.szczekociny.pl/index.php?id=112 Przyłęk – zwany Przyłękiem Szlacheckim. Pierwszy drewniany Kościół w Przyłęku w roku 1412 wznieśli i wyposażyli – Prandota i Wyzga, dziedzice Przylega za zgodą Piotra Wysza biskupa krakowskiego. W połowie XV wieku stał w Przyłęku kościół parafialny, którego kolatorami byli Jan i Prandota Szreniawici. 9 października 1560 r. Marian Przyłęcki, sędzia i burgrabia krakowski, dziedzic miejscowy, wydzierżawił od miejscowego plebana Stanisława Stomnickiego na 3 lata uposażenie probostwa i wieś Kluczyce. Wkrótce tenże Marian Przyłęcki zamienia miejscowy kościół w zbiór ariański. Dopiero po 30 latach staraniem Grotów, Pągowskich, Prandoty i Jana Przyłęckiego, kościół zostaje zwrócony katolikom. Na początku XVII wieku z Przyłęckich wyróżniali się Stefan Marian z Przyłęku Przyłęcki, który w 1628 r. studiował na Uniwersytecie w Bolinii i Achacy Przyłęcki, Kasztelan oświęcimski oraz ksiądz Stanisław Przyłęcki, kanonik Poznański, sekretarz króla (1647 r.). Obecny kościół murowany ufundowała w roku 1780 Justyna z Raczyńskich Moszczańska, dziedziczka wsi, kasztelanowa santocka. Jesli zas idzie o budowanie u zrodla to łęg znaczy tyle co teren podmokły Przy łęgu http://pl.wikipedia.org/wiki/Mokrad%C5%82o |
Autor: | Rybak [ 01 lut 2015, 10:46 ] |
Tytuł: | Reformacja na Jurze Polskiej |
Strasznie fajne wyjaśnienie. Dzięki ![]() zastanawiałem się, czy gdzieś na Jurze mogły się zachować pierwotne protestanckie cmentarze. Reformacja w Polsce przetrwała najwyżej sto lat, a zatem ocalałe miejsca pochówków są dziś wielką rzadkością. tym bardziej, że Arianie z przekonania, a katolicy z pogardy chowali protestantów bez opisu nagrobnego, z rzadka - z wykutym na stelli krzyżem. gdyby ktoś z Was w trakcie podróży po Jurze natknął się na podobne miejsce, proszę o informację. |
Autor: | Rybak [ 08 lut 2015, 21:36 ] |
Tytuł: | Reformacja na Jurze Polskiej |
Dostałem od... segregatora - fantastyczny konspekt (autorstwo nieznane), dotyczący reformacji w delanacie lelowskim ![]() Muszę go przegryźć, ale chciałbym się na bieżąco podzielić dwoma cytatami ![]() Pisałem na początku, że luteranizm w Polsce przyjął się dość ostrożnie. Ale.... "Do ciekawostek (...) można zaliczyć fakt, że w całym dekanacie lelowskim znalazła się tylko jedna rodzina wyznania luterańskiego, która zamieszkała w (...) miasteczku Janów, w parafii potockiej" Drugi cytat jest obszerniejszy: "Dzięki spisom prymasa M. Poniatowskiego (ostatni polski prymas, brat króla - przyp.cyt) można prześledzić, w których parafiach - a nawet wioskach - grupowała się największa ilość protestantów. Nieznane jest pochodzenie tych osób, ale można przypuszczać, przynajmniej w przypadku wsi Potok, gdzie mieszkało aż 37 protestantów, że byli oni potomkami miejscowych kalwinistów, których początki sięgały czasów reformacji " 37 protestantów końcem 18 wieku? Musiał istnieć w okolicy trzeci cmentarz ... ![]() |
Autor: | alkosander [ 09 lut 2015, 06:54 ] |
Tytuł: | Reformacja na Jurze Polskiej |
Nie musiał ![]() Cytuj: Na przełomie XVIII i XIX wieku pojawiły plany stworzenia w Pilicy filiału kościoła protestanckiego dla grupy wyznawcy tej religii, którzy pojawili się tutaj na przełomie XVIII/ XIX wieku. W roku 1826 roku protestanci nadal nie posiadali jednak własnej struktury kościelnej a wszelkie posługi duchowe oraz zapisy w księgach prowadzili księża miejscowej parafii. Miejscowi protestanci nie mieli własnego cmentarza. Byli chowani na ówczesnym cmentarzu parafialnym. "37" to raczej "tylko" a nie "aż". Co ile lat wypadał jeden pogrzeb? Dla Pilicy wyglądało to w przybliżeniu tak:1860:188 osób - 2 zgony 1863:200 osób - 1862:11 zgonów, 1864:13 zgonów 1865:290 osób- 1867:11 zgonów i zbliżone liczby w następnych latach. Podchodząc do tematu statystycznie w Potoku wypadało około jednego pogrzebu rocznie. Nie sądzę aby opłacało się urządzać własny cmentarz wyznaniowy. Kiedy powstał pilicki cmentarz trafiali tutaj m.in.zmarli ewangelicy z dosyć odległego Mrzygłodu i z Pradeł. (Jeżeli dobrze pamiętam. Na pewno są zapisy w metrykach dotyczące tych miejscowości ale czy dotyczy to zgonów czy narodzin musiałbym sprawdzić) |
Autor: | Rybak [ 09 lut 2015, 20:48 ] |
Tytuł: | Reformacja na Jurze Polskiej |
alkosandrze - z pełnym szacunkiem - piszesz o XIX wieku. O protestantach, którzy "wreszcie" pojawili się w Pilicy. Janów, Złoty Potok i Siedlec mają zupełnie inne doświadczenia. To, że pozostało 37 członków kościoła reformowanego należy uznać za cud. Cud w obliczu kontrreformacji. Tych 37 - iu, to potomkowie bardzo prężnego w XVI wieku ruchu. Wiem, że cmentarz był. Nie wiem jaki... choleryczny, czy kalwiński, ale był. Wiem to z pamiętników i dokumentów XIX wiecznych. Był w Poniku. Faktem iest, że w XIX wieku nikt na nikogo miecza nie wydobywał w kwestii przekonań, ale początkiem XVi-tego?........ |
Autor: | sław Miro [ 20 paź 2020, 17:53 ] | |||
Tytuł: | Reformacja na Jurze Polskiej | |||
Rybak napisał(a): Celowo nie edytuję poprzedniego posta, bo... z inspiracji Jožina postanowiłem poszukać tych zborów i mam trudności... Jak na razie udało mi się - czasem bez rozróżnienia na kalwińskie - ariańskie: 1 Bebelno 2 Czaryż 3 po 1551 - ale nie da się ustalić dokładnie - Potok 4 po 1578 - Szczekociny 5 też - Kromołów 6 również po 1578 - Włodowice(tu proszę Michała o pomoc w zakresie rodów Firlejów i Bonerów 7 Ogrodzieniec - brak pewności 8 Mstów - mógł być pomylony z Mstyczowem, gdzie zbór był z całą pewnością 9 Żarnowiec - prawdopodobnie 10 Spytkowice - pod auspicjami Mikołaja Myszkowskiego 11 Palczowice - ksiestwo zatorskie 12 Sąspów - Stanisław Szafraniec 13 Sułoszowa - patrz wyżej 14 Secemin - tenże 15 Przeginia - też 16 Rogów - owszem i on 17 Krasocin - znów ta sama osoba 18 Koniecpol - kościół pw Św. Trójcy 1561 -72 19 kościół św Bartłomieja w Żurawiu 20 Zamek w Bydlinie , przemianowany na kościół, potem na zbór - ariański Sam początek inwentarza kościoła w Żurawiu z 1857 roku:
|
Strona 1 z 2 | Strefa czasowa: UTC + 1 |
Powered by phpBB® Forum Software © phpBB Group http://www.phpbb.com/ |