rzut beretem w Trzebniowie są stare glinianki, może jakieś resztki moreny

A skąd moreny w centrum Jury?
Glinianki w Trzebniowie, Moczydle to tzw. piaski formierskie, lub iły i gliny rezydualne, czyli trzeciorzędowe produkty wietrzenia osadów starszych.

_________________
JuraPolska.com - z nami poznasz Jurę - usługi przewodnickie, wycieczki piesze, rowerowe po Jurze K-Cz; spływy kajakowe Pilicą, Liswartą, Wartą.
Kajakiem, pieszo, rowerem między Wartą, Nidą i Pilicą - blog wycieczkowy.
Profil na FB

stary łomik w lesie i tyle

swoją drogą, to jeszcze Jura ?

Witam! na razie nic nie napiszę pierwsza myśl taka sama - wydma (w końcu takich trochę jest blisko kuesty), ale może jutro jak przeszukam notatki to dopiszę... zaskoczyło mnie to stwierdzenie, że powinienem wiedzieć nie zasługuję na to wyróżnienie bo widząc pierwsze fotki myślałem o Czarnym Kamieniu ale tym przy drodze Mzurów-Dąbrowno ewentualnie Górach Gorzkowskich (sporo wąwozów w tamtych lasach); kolejne fotki pokazały, że w zagadce chodzi o wypukłą formę

no fakt, trochę z tą moreną to przesadziłem , otoczaków i żwirów tam jak na lekarstwo

o formach eolicznych tej części Jury traktuje praca T. Szczypka: Procesy wydmotwórcze w środkowej części Wyżyny Krakowsko-Wieluńskiej na tle obszarów przyległych, Wyd. Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 1986
opisuje m.in. okolice Olsztyna, Zrębic, Zaborza, Czatachowy-Czarnego Kamienia, Kotowic-Góry Włodowskiej, Ogrodzieńca i Ryczowa, Zarzecza-Piasków, ale właśnie między Czatachową i Czarnym Kamieniem sprawa nie jest jasna.
Pokrywy eoliczne zamaskowały występujące niżej piaski formierskie. Wydmy na omawianym terenie są stosunkowo nieliczne. Zazwyczaj reprezentują je w różnym stopniu zniekształcone i złożone formy paraboliczne. Wydmy te rozwinęły się u wylotu dolinek erozyjnych otwartych ku wschodowi, jak i na wierzchowinach bardziej płaskich wzniesień przykrytych pokrywami eolicznymi. Autor przytoczył W. Jóźwika (1978), który twierdził, że "między Czatachową a Czarnym Kamieniem ciągnie się 8-km podłużny wał wydmowy o orientacji wsch-zach" i zanegował jego zdanie. Opisał jeszcze wydmę paraboliczną na południe od Czarnego Kamienia, na której ramieniu jest rozległa odkrywka [chyba chodzi o jakąś formę w sąsiedztwie kopalni "Łutowiec"] : stwierdzono istnienie na głębokości 1,2 m poziomu bielicowej gleby kopalnej o miąższości ok 20 cm z zachowanymi drobnymi węgielkami drzewnymi wieku 1660 lat (+/-60). Omawianą wydmę budują 2 serie osadów: spągowa z piaskami laminowanymi zapadającymi ku NE pod kątem 21° (dominują ziarna 0,5-0,25 mm) oraz stropowa piasków bezstrukturalnych (0,5-0,125 mm).
Skąd się wzięły formy eoliczne u podnóża kuesty? 1) osady stożków napływowych wód roztopowych z terenu Jury, 2) piaski ekstraglacjalne - złożone podczas zlodowacenia krakowskiego i przeniesione tam w czasie środkowopolskiego, bądź też 3) osady akumulacji kemowej z okresu zlod. środkowopolskiego... Próg stanowił prawie w całości przeszkodę której nie mogły pokonać piaski eoliczne wędrujące w postaci wydm lub wyraźnych pokryw z Wyżyny Śląskiej ku wschodowi. Niewielkie ilości piasku eolicznego który został przewiany przez grzbiet kuesty, nie miał praktycznie żadnego znaczenia dla wydm i eolicznych piasków pokrywowych na Wyżynie Częstochowskiej.
Działalność wiatru miała być wyraźna w części allerodu (kontrowersyjne), młodszy dryass... a w holocenie stwierdzono 8-krotne niszczenie roślinności i uruchamianie piasków eolicznych (np te węgle drzewne znajdowane w różnych miejscach mają świadczyć o pożarach lasów, także na skutek gospodarki żarowej). Piaski wydmowe Wyż. Częstochowskiej miały być transportowane z prędkością 4,2-10,4 m/s.
Mimo wielokrotnego uruchamiania procesów eolicznych trudno uwierzyć w to, że piaski Czatachowy-Czarnego Kamienia (za progiem kuesty, za skałkami przewodziszowickimi) mogą pochodzić z terenu Wyżyny Śląskiej (zlodowacenia środkowopolskiego), co innego na zach. od Zaborza czy między Kotowicami a Górą Włodowską, gdzie kuesta jest rozcięta; w tym przypadku pasuje mi teoria o wodach roztopowych (np dolinka na południe od drogi Żarki-Niegowa) albo materiale zlodowacenia krakowskiego.

Otóż to, miejsce bez wykonania profilu jest dość "zagadkowe"...
Informacja dla nie znających tego terenu, wokół mamy lekko pofalowany typowy las iglasty z przewagą sosny, na piaszczystym bardzo ubogim podłożu. Są to bez wątpienia czwartorzędowe pokrywy związane z szeroko pojętym oddziaływaniem lądolodu.
Przechodząc do obszaru przedstawionego na zdjęciach - gdyby ukształtowanie terenu było mniej zróżnicowane, formy były by łagodniejsze to śmiało można by przyjąć że to fragment wydmy, tym bardziej że droga przecinająca jest mocno piaszczysta. Jednak rzeźba jest bardzo wyraźna, a roślinność również zdecydowanie odcina się od otaczającego obszaru.
Raczej nie mogą być to piaski formierskie, lub gliny zwietrzelinowe, ponieważ osadzały się one we wklęsłych formach bardzo bogatej trzeciorzędowej rzeźby krasowej.

Co pozostaje - jeżeli przyjrzymy się mapie to okazuje się że to miejsce leży w osi Czarny Kamień - skałki bez nazwy w okolicach granicy lasu - Przewodziszowice i najprawdopodobniej jest to odsłonięty fragment trzeciorzędowej powierzchni denudacyjnej.

_________________
JuraPolska.com - z nami poznasz Jurę - usługi przewodnickie, wycieczki piesze, rowerowe po Jurze K-Cz; spływy kajakowe Pilicą, Liswartą, Wartą.
Kajakiem, pieszo, rowerem między Wartą, Nidą i Pilicą - blog wycieczkowy.
Profil na FB

a tak, piaski formierskie: pod względem wielkości ziaren są podobne, lecz wyraźnie gorzej wysortowane; pod względem kształtu ziaren wyraźnie odbiegają od osadów eolicznych, gdyż są nieporównywalnie słabiej obtoczone - te cechy praktycznie wykluczają je jako źródło materiału do budowy tych form eolicznych [to kolejny cytat ze Szczypka]