Akty metrykalne sporządzane były w dwóch egzemplarzach – oryginał, podpisany przez księdza proboszcza, zostawał w parafii, a duplikat, jako świecki „akt stanu cywilnego” podpisywany był przez Urzędnika Stanu Cywilnego. Często ksiądz proboszcz pełnił również funkcję takiego urzędnika.

Nie do końca, bo tutaj świadkowie śmierci stają przed osobą świecką i przed nim podają okoliczności śmierci i to on podpisuje akt, nie jest to więc duplikat.

Przeprowadziłam małe śledztwo.

Zdjęcia metryk z Włodowic są udostępnione na Family Search i to są Akta Stanu Cywilnego (czyli duplikaty) sporządzane i podpisywane przez Plebana będącego jednocześnie Urzędnikiem Stanu Cywilnego.

Tak jest w latach około 1820-tych. Tym plebanem był wtedy ksiądz Wojciech Nowobilski

22 marca 1824 roku ksiądz Nowobilski umiera (akt nr 22/1824) i ten akt zgonu został podpisany przez jego zastępcę na urzędzie, czyli Antoniego Filipeckiego Obywatela Miasta Włodowic Zastępcę Urzędnika Stanu Cywilnego.


Antoni Filipecki pełni swoją funkcję do czasu objęcia probostwa we Włodowicach przez księdza Edmunda Walenckiego w marcu 1826 roku. Pierwszym AZ sporządzonym i podpisanym przez nowego plebana jest ten z 17 marca 1826 (akt nr 34/1826).
X. Jan Wiśniewski w swoim Szkicu Historycznym nie odniósł się do dwuletniego vacatu w parafii Włodowickiej, więc skoro on nie dotarł za kulisy sprawy, to ja tym bardziej nie dotrę.

Niniejszym chciałam pokazać, dlaczego nie dziwi mnie, że akt zgonu Kajetana Żarskiego podpisany jest nie przez księdza, lecz przez osobę świecką.

Zapomniałam dodać, że ksiądz Edmund Walencki był równocześnie Administratorem Parafii Włodowickiej i Urzędnikiem Stanu Cywilnego

Wcale bym się nie zdziwił gdyby w tym czasie Filipecki był z-cą burmistrza co najmniej i stąd jego uprawnienia.
Odnośnie dzierżawy Kotowic i Mirowa i skanu to jest to fragment testamentu Jana Nekandy Trepki. Dzierżawa zawarta była w 1793 roku a kończyła się w 1796 r.
Kiedy sporządzanie testamentu było zakończone ( ta część nie dotyczy Jury) Trepka przypomniał sobie o Kotowicach i Mirowie i dopisał ten fragment na skanie.
PS Dokumentu tego nie ma jeszcze w archiwum i w internecie.

_________________
Woody Allena cenię za specyficzne poczucie humoru
Wojciecha Pokorę również za nazwisko cenię.

Brawo!



Cały czas nie rozumiem dlaczego nazywasz je duplikatami. Co miałoby być w tym przypadku oryginałem?


Będę się upierał, że to jednak jest sytuacja rzadka, zdecydowana większość aktów jest podpisywana przez proboszczów, pełniących od czasów Księstwa Warszawskiego funkcje urzędników, zostało to zachowane także po Kongresie Wiedeńskim. Spotykałem się z pojedynczymi aktami podpisywanymi przez osoby świeckie, zdarzało się też, iż niestety przez jakiś czas akty w ogóle nie były sporządzane, jeśli był wakat na probostwie, a nie było wikariusza.

To jest ciekawa sprawa, można by przynajmniej próbować poszukać dlaczego tak było

Odłóżmy, proszę, tę rozmowę o ok. 20 godzin – Ty jesteś „nocny marek” a ja muszę wcześnie wstać.
Tu do poczytania

Archiwum Państwowe mówi:
Powszechny obowiązek rejestracji urodzeń, małżeństw i zgonów został wprowadzony na mocy Kodeksu Napoleona, który wszedł w życie 1 maja 1808 r. Ustawa Konstytucyjna z 22 lipca 1807 r. (art. 69) na terenie Księstwa Warszawskiego wprowadziła prawo cywilne – Kodeks Napoleona, które ustanowiło świecką rejestrację akt stanu cywilnego dla wszystkich obywateli bez względu na wyznanie. Zmiany w przepisach o aktach stanu cywilnego wprowadził Kodeks Cywilny Królestwa Polskiego z 13 czerwca 1825 r., obowiązujący od 1 stycznia 1826 r. Wówczas to akta stanu cywilnego w przypadku wyznań chrześcijańskich połączono z metrykami kościelnymi i prowadzenie ich powierzono przełożonym parafii. Księgi w dalszym ciągu spisywano w dwóch egzemplarzach, gdzie pierwopis (unikat) obejmował tyle akt, na ile starczało miejsca w księdze i spisywany był w osobnych księgach dla każdego rodzaju akt tj. urodzeń, małżeństw i zgonów. Natomiast wtóropis (duplikat) obejmował w jednej księdze akta z jednego roku, podzielonej wewnątrz na trzy części dla każdego rodzaju aktów. Pierwopisy pozostawały w parafii a wtóropisy trafiały corocznie do archiwum hipotecznego Sądu Pokoju. Księgi zapowiedzi pozostawały w archiwum parafii. Pierwopisy i wtóropisy miały być poddawane corocznej kontroli przez przedstawicieli Rządowej Komisji Sprawiedliwości, która sporządzała protokół kontroli potwierdzający zgodność obu egzemplarzy. Sposób sporządzania aktów nie uległ zmianie. Nadal oparty był na ustnych oświadczeniach stawiających się i świadków. Świadkami mogli być tylko mężczyźni, którzy ukończyli 21 lat. Każdy akt musiał zawierać takie informacje jak: rok, dzień, godzina sporządzenia aktu, nazwiska, imiona, wiek, profesja i miejsce zamieszkania stawiających się i świadków. Akty urodzenia posiadały dodatkowo informacje: na temat miejsca, dnia i godziny urodzenia dziecka, jego płci, imion, imienia i nazwiska matki oraz rodziców chrzestnych. Akty małżeństw musiały być dodatkowo poprzedzone zapowiedziami. Natomiast akty zgonu musiały zawierać imię, nazwisko, profesję i miejsce zamieszkania osoby zmarłej, dzień, miejsce i godzinę zgonu, w przypadku osób zamężnych dane współmałżonka, a jeżeli udało się ustalić również miejsce urodzenia i dane rodziców nieboszczyka. Ksiądz czytał zgromadzonym sporządzony akt, a o dopełnieniu tej formalności dopisywał wzmiankę w akcie i wraz ze świadkami składał podpis. W przypadku osób niepiśmiennych również sporządzano o tym fakcie odpowiedni zapis. Dodatkowo wszystkie liczby jak wiek i daty zapisywano słownie. W latach 1826-1867 akta stanu cywilnego spisywano w języku polskim, natomiast w latach 1868-1910 w języku rosyjskim. Od rejestracji wyznaniowej akt odstąpiono na mocy dekretu z 25 września 1945 r. Prawo o aktach stanu cywilnego.

A tu strona tytułowa księgi metrykalnej, z której akty właśnie indeksuję (Sosnowiec par. Nowy Sielec) dla genealodzy.pl

Dziękuję za zamieszczenie wyjaśnień Archiwum Państwowego, cały czas nimi się kieruję.
Zamieszczony przeze mnie akt zgonu Kajetana Żarskiego pochodzi z księgi o tytule jak poniżej, obejmującej tylko zgony z lat 1826-1840.
Dlatego wg mnie akt ten nie jest duplikatem.

Akt zgonu podpisany przez burmistrza nie był aż tak wyjątkowy.
Przeczytałem sobie akt urodzenia( pisze chrztu) podpisany przez późniejszego Burmistrza Włodowic
Gołębiowskiego. W tym wypadku być może to kwestia wyznania rodziców (ślub w Krakowie w kościele ewangelickim).
Akt zgonu ojca w kościele wiejskim sporządził ksiądz( nie wiem czy dlatego że wójt nie potrafił pisać albo z racji własności wsi sam był wójtem przed śmiercią).

_________________
Woody Allena cenię za specyficzne poczucie humoru
Wojciecha Pokorę również za nazwisko cenię.

Oto „kobyłka u płotu”:

Napisanie przeze mnie, że AZ Kajetana Żarskiego to duplikat, jest implikacją (zbyt) szybkiego skojarzenia i powiązania dwóch faktów –
- Podpis pod ww. aktem - Urzędnika Stanu Cywilnego
- Przypomnienie sobie o przeglądanych kiedyś aktach pewnej parafii (już nie pamiętam jej nazwy), których część była pierwopisami, a część wtóropisami. Pierwopisy sporządzał i podpisywał Ksiądz XY, a wtóropisy Urzędnik Stanu Cywilnego XY - ta sama osoba piastująca różne stanowiska.

I tu przyznaję się do błędnego zaszeregowania księgi, której nagłówek przytoczyłeś. Tak, ta Księga Zgonów 1826 – 1840 zawiera pierwopisy. Dlaczego sporządzane przez Urzędnika a nie przez Księdza? X. Jan Wiśniewski pisze, że Prałat Wojciech Nowobilski zmarł w 1826 roku (co jest nieprawdą – AZ nr 22/1824) a po nim Administratorem parafii był ks. Salezy Misiewicz, który „ustąpił w 1826 roku”. Niestety śladu po jego działalności duszpasterskiej brak – nie podpisał żadnego aktu – więc może w ogóle go tam nie było? Nie dotarł do Włodowic? Zabłądził po drodze? Parafianie go nie wpuścili? Pisać nie umiał? Nadużywał gorzałki i ręka mu się trzęsła? Kto więc udzielał ślubów, chrzcił dzieci, żegnał zmarłych? Przez dwa lata?

I to jest zagadka dla naszych forowych historyków

W latach1826 – 1830 proboszczem był ks. Edmund Walencki (z podpisów pod metrykami wynika, że był tylko administratorem), i „wyszedł stąd skutkiem skarg swych owieczek”.

Kodeks Napoleona ustanowił świecką rejestrację akt stanu cywilnego dla wszystkich obywateli bez względu na wyznanie. W latach 1808 – 1825 prowadzone były równolegle dwie księgi – w pierwopisach ksiądz katolicki zapisywał chrzty, śluby, zgony katolików, a we wtóropisach – urodzenia, małżeństwa i zgony wszystkich mieszkańców, bez względu na wyznanie. Urzędnikiem stanu cywilnego mógł być też burmistrz.

Włodowickie księgi sprzed 1826 roku (te zamieszczone na Family Search) są księgami cywilnymi, zawierają „akta urodzeń i nadania imienia”, „oświadczenia woli wstąpienia w związek małżeński”. Zgony są takie same dla wszystkich

Co za licho mnie podkusiło, żeby zabierać głos w tym wątku?

Ja również,w ślad za Mirów Polska proszę młodego o skan całości zamieszczonego fragmenyu z dnia 30 grudnia godz 01:49.
Pada tam min.nazwisko żony Kajetana Żarskiego.

Oby częściej to licho kusiło ,gdyż czyta się to doskonale.

Żona zmarłego Kajetana Żarskiego to Elżbieta z Delipacych

Tak. Wiem, że żoną Kajetana Żarskiego była Elżbieta z Delipaczych. Natomiast we fragmencie zamieszczonym przez młodego pojawia się z Delipaczych Wiktoria. Ale jest to fragment wyrwany z kontekstu i dobrze by było mieć ten tekst w całości.