Dzień dobry wszystkim!

Na forum zaglądam od kilku lat, ale dopiero teraz zdecydowałem się założyć konto i napisać post. Nie jestem pewny, czy to dobry dział, ale inne wydawały mi się jeszcze mniej odpowiednie.

Pewien profesor z Krakowa przygotowuje właśnie pracę poświęconą nazwom miejscowym na Jurze i poprosił mnie o pomoc w zweryfikowaniu kilku z nich. Chodzi o dwie nazwy małych obiektów topograficznych w okolicy Skarżyc, Dynauby i Wowodnik. Takie nazwy można znaleźć w internecie, np. w:
https://www.bip.wlodowice.pl/dokumenty/ ... dowska.pdf
https://pl.wikipedia.org/wiki/Wowodnik
Pytanie jest następujące - czy spotkaliście się z tymi nazwami? Czy występują one tylko w tej formie, a może także w jakichś innych (np. dynouby, wywodnik itp.)? Czy wiecie może, jak stare są te nazwy, czy np. Wasi dziadkowie (jeśli mieszkacie w okolicach Skarżyc od pokoleń) już ich używali? A może obiekty te nazywane są także jakimiś zupełnie innymi nazwami? Jeśli znacie jakieś etymologie ludowe opisujące pochodzenie tych nazw, to także może okazać się przydatne.
Jeśli znacie także jakieś inne, w tym nienotowane na mapach nietypowe nazwy miejscowe na Jurze, najlepiej nazywające właśnie jakieś mikrotoponimy (czyli małe obiekty, jak skałka, las, łąka, strumyk, pole itd.), to też dawajcie znać!

Z góry dziękuję za każdą informację!

Dobry,

o takich nazwach nie słyszałem i chyba najsensowniejszym będzie przeprowadzić typowe badania terenowe. Ruszyć w dane miejsca i popytać starszych.

Na wschód od Jury ludzie dalej są rozmowni, ale tu u nas chyba też vide działalność Mirów Polska, czy Rybaka.

_________________
JuraPolska.com - z nami poznasz Jurę - usługi przewodnickie, wycieczki piesze, rowerowe po Jurze K-Cz; spływy kajakowe Pilicą, Liswartą, Wartą.
Kajakiem, pieszo, rowerem między Wartą, Nidą i Pilicą - blog wycieczkowy.
Profil na FB

Dynouby - jedyne co mogę dodać do tego, to to, że z dokumentów wynika, że była to "osada z budynkami" w sensie jedno gospodarstwo, zniszczone podczas I wś, a wcześniej wchodziło w skład dóbr Włodowice (źródło: Limanowski Zygmunt, Zniszczenia wojenne b. Królestwa Polskiego, cz. B - materiały statystyczne, Warszawa 1918). W tym źródle pod nazwą "Dynandy". To pewnie autor tematu już zna, a ja nie drążyłem skąd ta nazwa....

Co do nazw nigdzie nie zapisanych:
Obecnie teren byłej wspólnoty wsi Mirów, część terenu leżąca przy drodze Mirów - Niegowa po prawej stronie patrząc w kierunku Niegowy, za zabudowaniami wsi a przed lasem, nazywa się "Błoniami" - ale to nazwa nowa, nadana przez rodzinę Laseckich kilka lat temu.
Poprzednio wg przekazu pokoleniowego ludzie w Mirowie określali to słowem PROWARZYSKO. To słowo miało oznaczać teren podmokły, sitowie. Nie należy mylić tego słowa ze słowem BROWARZYSKO - od browaru, który w Mirowie także istniał w końcu XVIII wieku (to wiadomo ze spisu ludności). Pokolenie, z którym rozmawiałem, nie miało świadomości istnienia browaru w Mirowie, ale wiedziało co to jest PROWARZYSKO.
No i skąd taka nazwa?
Nie wiem skąd, ale - w bibliotece gminnej w Żarkach (ul. Ofiar Katynia) jest maszynopis opisujący sprawy parafialne. "Cytuję" go z głowy, ale on tam jest i można go w czytelni czytać. Tam, na jednej ze stron powiedzmy w przedziale stron 1-50, są opisane składniki dóbr, które Myszkowski (z pamięci nie wiem który) przekazał kościołowi żareckiemu w uposażeniu - to lata około 1500 ileś tam. Wśród tych składników jest STAW MIROWSKI leżący "za siedmioma (lub pięcioma) stawami jaworznickimi" (znów cytat z pamięci), ale jest tam wyraźnie zaznaczone że to STAW MIROWSKI różny od STAWÓW JAWORZNICKICH.
Można więc przypuszczać, że PROWARZYSKO było pozostałością po wyschniętym stawie mirowskim. Można, ale dowodów materialnych (mapy) na to nie ma. Jest jedynie wzmianka późniejsza o tym - w księgach wieczystych dóbr Kotowice (do których w XIX w. należał Mirów), że około 1843 nastąpiło ponowne urządzenie włościan. Co obejmowało to ponowne urządzenie, jakie były zmiany lokalizacji, tego niestety nie da się domyśleć bez map (a takich map nie ma).

Inna mirowska nazwa:
Potocznie mówiono na las po wschodniej stronie Wielkiej Góry "STORKA". Skąd taka nazwa? Można by przypuszczać, że chodzi o "TORKĘ" - czyli w potocznym języku to rodzaj jałowca. Byłby więc las z jałowców, las "z torek" "ztorka", "storka".
Ale w dokumentach (opisy dot. serwitutów w tabeli uwłaszczeniowej Kotowic i Mirowa (znów info z mojej pamięci) jest LAS STARKA (humorystycznie także: las człowieka o nazwisku STARK - ale to tylko humor mój:), a nie STORKA. Las Starka - to sugeruje "stary las" - ale nie wiem jak bardzo stary. Obok niego jest natomiast do dziś używana nazwa "NOWY RĄB" co w sumie potwierdza, że tamten był STARY.

Bardzo dziękuję za odpowiedź! Poświadczenia "Dynandy" nie znaliśmy. Prawdopodobnie chodzi tu o błędny zapis, choć należy to jeszcze sprawdzić. Reszta informacji też bardzo ciekawa, na pewno się przydadzą!

Witam ponownie!

Podczas dalszych poszukiwań znaleźliśmy w źródłach jeszcze kilka innych interesujących nas nazw, tym razem z terenu Włodowic. Te nazwy to: Bordynówce, Gostromirce, Grdonka, Rękociny, Świertłowce i Orczysko (mamy podejrzenia, że może to być to samo, co Łoszczyska, spotykane w innych źródłach). Czy któraś z tych nazw jest Wam znana? Jeśli tak, to czy bylibyście w stanie wskazać lokalizację? Oczywiście, przytoczone tu przeze mnie nazwy mogą zawierać błędy, wiec jeśli znacie nazwy podobne do tych, jakieś inne warianty itd., to też będą bardzo przydatne.

Z góry dziękuję za odpowiedź i pozdrawiam!

Widzę trzy możliwości:
1. trzeba by sprawdzić w tej książce, czy któreś z tych miejsc nie figuruje w dawnych spisach parafialnych jako zamieszkałe:

https://tezeusz.pl/kosciol-parafialny-p ... an-7240057

Ja niestety obecnie jej nie mam, a z głowy nie pamiętam.

2. Poszukać w archiwach państwowych map dóbr Włodowice, które jeszcze nie są nigdzie opublikowane.

3. Wystąpić do Sądu Rejonowego w Myszkowie o dostęp do "Zbioru Dokumentów" Dóbr Włodowice. Mnie po zmianie osób interpretujących obecne prawo już nie udostępnią "Zbioru Dokumentów" z 19 wieku, ale Wy (np. jako instytucja - może dogadacie się z osobami o tym teraz decydującymi?) możecie spróbować i mogą tam być mapy zawierające te nazwy. Dużą część samej "Księgi Wieczystej Dóbr Włodowice" mam sfotografowaną, ale to tylko księga, bez Zbioru Dokumentów. W razie jakby co ewentualnie, mogę to co mam przesłać, choć nie szukałem czy są tam w ogóle takie nazwy, no i nie mam żadnych map, ale podejrzewam, ze one w sądzie są.

Jest jeszcze takie oto coś, co może znasz, skoro ktoś z Krakowa chce badać nazwy wiejskie?

"Archiwum byłej Pracowni Badań Agrarnych Instytutu Historii PAN w Krakowie. Na materiały zgromadzone w tym zbiorze, przechowywanym obecnie w Zakładzie Historii Polski Nowoczesnej
Instytutu Historii UJ"

Nie wiem co tam jest bo tego też mi nie pozwolono zobaczyć , więc zakładam, że może coś ciekawego jest, chyba, że już to przejrzeliście i nazwy są stamtąd właśnie?

Mam taki plan z 1853 roku, może na coś się przyda:

Bardzo dziękuję za odpowiedzi! Co do różnych archiwów, to dziękuję za nakierowanie, spróbujemy do nich dotrzeć. Osobiście byłem w urzędzie gminy z prośbą o udostępnienie starych map i dokumentów. Powiedziano mi, że po złożeniu oficjalnego podania może udostępnią, więc zobaczymy. Tę książkę o kościele parafialnym na pewno sprawdzę, a co do mapy z ostatniego posta, to ją akurat już mieliśmy.

Mirów Polska - jeśli to nie jest problem, to byłoby super, jakbyś mógł przesłać tę sfotografowaną część, może uda się nam coś w niej znaleźć.

Mam jednocześnie nowe pytanie. Czy orientujecie się może, jak dzisiaj wygląda znajomość gwary we Włodowicach i okolicy? Czy zdarzają się jeszcze ludzie, którzy (choć trochę) posługują się gwarą? I czy sami słyszeliście lokalne formy gwarowe? Jeśli tak, to jak one brzmiały? Najbardziej interesuje nas zjawisko tzw. prelabializacji, tzn. wymowy "o" jako "uo/ło", np. zamiast woda wuoda, zamiast orkiestra uorkiestra itd. Ta cecha ma dla nas szczególne znaczenie, bo mamy podejrzenie, że niektóre formy nazw, które podałem wyżej noszą jej ślady, ale interesujące będą wszystkie cechy, jakie słyszeliście.

Ja bym powiedział, że gwary nie słyszę już. Natomiast trzeba spytać w UG (o, teraz już UM) Włodowice, bo na pewno jeszcze na wsiach są ludzie, którzy znają gwarę. Jak spytać - zależy w jakiej skali badania robicie. Jak w dużej, to iść po wyborach na sesję rady gminy (tfu, rady miasta ), na koniec w wolnych wnioskach zabrać głos i poprosić radnych o wsparcie w badaniach. Oni znają bardzo dobrze ludzi w swoich okolicach, bo mają ich policzonych i świeżo odwiedzonych teraz. Lepszej drogi nie widzę.

Jeżeli by Ciebie/Was interesowały Sokolniki gm. Niegowa, pow. myszkowski (to kawałek od Włodowic) to tam kojarzę jedną osobę w wieku obecnie w przedziale 60-70 lat, która posługuje się gwarą i w przeszłości brała udział w jakichś studenckich badaniach. Nie jest to mój znajomy, ale w razie co, mogę się o kontakt postarać, choć uprzedzam, że kontakt z nim jest trudny, bo facet jest bardzo zajęty.

Podaj na pw adres e-mail to wyślę wetransferem to co mam z KW dóbr Włodowice.

W załącznikach dane nt. prac "o gwarze" jakie kojarzę, ale dotyczy to wsi Masłońskie (gm. Poraj, pow. myszkowski), może się kiedyś i komuś przyda do czegoś, na wszelki wypadek wklejam.

Jeszcze warto chyba odwiedzić pana Leśniaka ze Skarżyc (byłego sołtysa, hobbystę historyka, wszyscy wiedzą gdzie mieszka). Wprawdzie on na tym filmie poniżej nie mówi gwarą, ale może wiedzieć kto mówi lub kto i jak mówił oraz wiedzieć coś o tych nazwach, które wyżej podałeś.

https://www.youtube.com/watch?v=96imaI9NyFg

Dziękuję! U pana Leśniaka już byłem, zdobyliśmy trochę informacji na temat nazw z terenu Skarżyc, niestety o nazwach z Włodowic nic nie wiedział, ale jesteśmy w kontakcie. Co do pw, to być może jestem ślepy, ale nie widzę, gdzie tu się wysyła wiadomości, więc maila podaje tutaj: jak.mic@wp.pl

Nowi użytkownicy mają PW domyślnie wyłączone (dawniej był nie raz nie dwa spam rozsyłany w ten sposób). Aktywuję PW i będzie mógł Pan korzystać z tej formy komunikacji.

_________________
JuraPolska.com - z nami poznasz Jurę - usługi przewodnickie, wycieczki piesze, rowerowe po Jurze K-Cz; spływy kajakowe Pilicą, Liswartą, Wartą.
Kajakiem, pieszo, rowerem między Wartą, Nidą i Pilicą - blog wycieczkowy.
Profil na FB

Przesyłka wysłana wetransferem. Na zdjęciach nr 1542-1550 jest spis tego, co może być w Zbiorze Dokumentów do tej księgi. Może ale nie musi być, ale też może być tam coś, czego nie ma w tym spisie. To zawsze jest niewiadoma i dlatego warto to sprawdzić. M.in. w spisie są tabele likwidacyjne Włodowic, Parkoszowic, Góry Włodowskiej. W nich, np. w dodatkach opisujących serwituty, mogą być nazwy terenowe i ich lokalizacje - podobnie jak to było w tabelach Mirowa i Kotowic.
Bardzo proszę o wiadomość, czy będziecie występować o dostęp do tego Zbioru Dokumentów (np. na tych drukach ze strony internetowej sądu myszkowskiego). Bo ja też jestem tym zainteresowany.

https://myszkow.sr.gov.pl/udostepnianie ... m3,417,389

Pliki doszły, dziękuję bardzo! Kiedy spotkam się z kierownikiem projektu, to zapytam o plany względem dostępu do Zbioru Dokumentów, jak tylko będę coś wiedział, to dam znać.

@Michał - dziękuję!