Jest to największa obejmująca 1300 km² części Jury. Północną granicę stanowi przełom Warty pod Mstowem, będący najniżej położonym obszarem Płaskowzgórza ~230m n.p.m. Jest to przełom przelewowy, który powstał w czasie zlod. środkowopolskiego (stadiał Odry).Obecnie to 100-300m szerokości płaska dolina, którą tworząc liczne meandry płynie Warta. W dolinie występują bardzo licznie źródła krasowe i szczelinowe. Wschodnią najsłabiej zarysowaną stanowi Próg Lelowski i Niecka Nidziańska, od południa ograniczona jest obniżeniem Bramy Wolbromskiej i doliny Białej Przemszy. Najciekawszą pod wzglądem morfologicznym i jednocześnie najwyraźniejszą jest granica zachodnia oddzielająca P. Częstochowskie od Obniżeni Górnej Warty. Jest to wysoki na 70-100m próg strukturalny(kuesta) o przebiegu zatokowym, z licznymi rozcięciami obsekwentnych dopływów Warty. Praktycznie cały ten obszar zabudowany jest ze skał mezozoicznych - górnojurajskich wapieni(malm), pokrytych trzeciorzędowymi utworami pochodzącymi z wietrzenia starszych skał, osadami plejstoceńskimi i holoceńskimi. Charakterystyczne jest zapadanie się płyty pod kątem około 8 stopni w kierunku Niecki Miechowskiej i związane z tym obniżanie do wysokości poniżej 300m n.p.m., przy jednoczesnym występowaniu wyraźnych poziomów zrównań od 440-460m na południu - poziom ryczowski, do ~340m na północy, zwieńczonymi wychodniami wapieni jurajskich - ostańcami(zbudowanych gł. z wapieni skalistych). Pasma tych wzniesień oddzielone są obniżeniami krasowymi wypełnionymi piaskami formierskimi (głównie produkty wietrzenia osadów kredy i górnej jury), oraz wodnolodowcowymi piaskami - przebieg obniżeń zgodny jest z głównymi kierunkami spękań węglanowego masywu malmu. W centranej części W. Częstochowskiej w postaci wałów wydmowych, a we wschodniej w postaci pokryw lessowych mamy dobrze wykształcone osady eoliczne również związane z plejstocenem. Najwyższym punktem P.Częstochowskiego, a zarazem całej Jury jest położona w jego południowej części Góra Janowskiego (515,5m n.p.m.).

Na Wyżynie(Płaskowzgórzu)Częstochowskiej wydzielamy mikroregiony:

Wyżyna Mirowsko-Olsztyńska

Równina Janowska

Obniżenie Pradeł

Wyżyna Ryczowska

Brama Wolbromska

natomiast częściej, szczególnie w literaturze krajoznawczej używany jest inny podział:

Pasmo Olsztyńsko-Mirowskie

Pasmo Zborowsko-Ogrodzienieckie

Pasmo Smoleńsko-Niegowonickie

W tym miejscu należy się Czytelnikom pewne wyjaśnienie :
W moim "prywatnym" podziale Jury określenie Góry Gorzkowskie odnosi się do całego terenu pomiędzy Trzebniowem, Bystrzanowicami, Tomiszowicami i Niegową, a nie tylko do wzgórz nad osadą Góry Gorzkowskie i w takim znaczeniu będzie ta nazwa używana w pozostałych częściach serwisu.

To 820 km² falistego, rozciętego licznymi, głębokimi dolinami płaskowyżu zrównanego na poziomie 400-460m n.p.m.(paleogeńska pow. zrównania).
Od północy ograniczony krawędzią tektoniczną, zach. granicę stanowi 100m silnie zerodowaną kuestą zbudowaną z wychodni utworów malmu(wapień) i triasu środkowego(dolomity kruszconośne), natomiast granice południową stanowi wysoki próg tektoniczny (część będzińsko - krakowskiej strefy uskokowej). Część zach. o charakterze denudacyjnym przechodzi w okolicach Trzebini w zbudowane z zaburzonych skał permskich i mezozoicznych wyraźne wzniesienia o wysokości 340-385m n.p.m. Fragment wsch.(na wsch. od Krzeszowic) pochodzenia tektonicznego rozcięty jest plioceńskimi głębokimi konsekwentnymi jarami krasowymi o przebiegu generalnie N-S i asymetrycznym przekroju poprzecznym. Są to Dolinki Podkrakowskie o skalistych wsch., płd.-wsch. zboczach(zbocza skałkowe) i pokrytych osadami lessowymi zboczy zachodnich(zbocza lessowe), głębokość dochodzącej do kilkudziesięciu metrów. W dolinkach wyodrębniono trzy poziomy teras i odpowiedające im poziomy jaskiń, układ taki jest wynikiem zmian bazy(podstawy) erozyjnej związany z wydarzeniami trzecio- i czwartorzędu. W dolinach często występują progi zbudowane z martwicy wapiennej o kilkumetrowej wysokości.
Powierzchnia zrównania w zach. części pokryta jest piaskami fluwioglacjalnymi zalegającymi na starszych utworach iłów rezydualnych(efekt wietrzenia i erozji skał starszych) z licznymi bułami krzemiennymi o miąższności ~10m, natomiast część wsch. pokrywają osady lessowe o grubości do 10m.

W tym miejscu należy wspomnieć o Pustyni Błędowskiej i Pustyni Starczynowskiej - mimo, że regiony te należą do Wyż. Śląskiej to krajoznawczo związane są z Jurą. Fragment Kotliny Mitręgi objęty PK Orlich Gniazd to pierwotnie ~8000 ha lotnych piasków o genezie wodnolodowcowej odsłoniętych przez wykarczowanie lasów w XlV wieku. Spowodowane było to rozwojem górnictwa i hutnictwa rud cynku i ołowiu. Obecnie teren ten zatracił swój pustynny charakter - w znacznej części porośnięty jest lasami, a środkiem Pustyni wypreparowanym w iłach, szerokim bagnistym korytem płynie B.Pszemsza. Szerokość Pustyni to 2-3km, długość ~9km, miąższność piasku przeciętnie 20m, ale w części pd-wsch dochodzi do 60m. Tylko we wschodniej części P.Błędowskiej zachowały się niewielkie obszary wolnych piasków , częściowo porośniętych roślinnością pustynną.

Nad powierzchnią górują liczne ostańce pomogotowe o wysokościach do 500m n.p.m. (Skała502 512,8m n.p.m.). Na tym terenie stwierdzono największe na Jurze skupisko jaskiń i schronisk skalnych (ponad 400).

Na Wyżynie Olkuskiej wydzielamy mikroregiony:

Wzgórza Rabsztyńskie

Płaskowyż Sułszowski

Wyżyna Ojcowska

Głębokie, rozległe na 225 km² zapadlisko o założeniach trzeciorzędowych, zbudowane z wapieni jurajskich, margli kredowych, oraz produkty wietrzenia skał kredowych(residuum). Utwory mezozoiczne przykryte są kolejno: nieprzepuszczalnymi osadami mioceńskimi(iły) i wodnolodowcowymi piaskami, żwirami, oraz płatami gliny morenowej pochodzącymi ze zlodowacenia krakowskiego. W części zachodniej - Puszczy Dulowskiej mamy do czynienia ze zdegradowaną równiną sandrową, część wschodnia jest silnie rozczłonkowana z wyraźnie zarysowaną na poziomie 280-300m staroplejstoceńską terasą skalną.
Rów Krzeszowicki w części wsch. odwadnia Rudawa(o przebiegu subsekwentnym - równoległym do kierunku działania głównego czynnika morfogenetycznego np.: uskoku, czoła lodowca itp.) i jej dopływy odwadniające południową część Wyż. Olkuskiej (o przebiegu konsekwentnym - poprzecznym do kierunku działania czynnika morfogenetycznego)
Obniżenie to stanowi bardzo ważny szlak komunikacyjny Śląska z aglomeracją Krakowską, a duże zróżnicowanie geol. sąsiednich wzniesień przyczyniło się do rozwoju w Krzeszowicach ośrodka przemysłu mineralnego.

Równoleżnikowe pasmo wzniesień o pow.~ 270 km² ograniczone na północy Rowem Krzeszowickim, a od płd.-zach. i płd.-wsch. generalnie opadający uskokami w kierunku Dol. Wisły(Kotliny Oświęcimska, Brama Krakowska).
Garb Tenczyński ma założenia trzeciorzędowe(neogeńskie - związane z orogenezą alpejską), stanowi skrzydło wiszące dyslokacji będzińsko-krakowskiej.Jest to fragment Wyżyny o najbardziej urozmaiconej budowie geologicznej, obszar charakterystycznych progów o genezie zrębowej i denudacyjnej - zbudowany z triasowych i jurajskich wapieni, w okolicach Grojca i Mirowa dolnojurajskich glinek ogniotrwałych, oraz licznych odsłonięć utworów starszych: dewońskich, karbońskich piaskowców(arkozy ze skamieniałymi pniami araukarii) i węgla kam., oraz permskich skał wulkanicznych - melafirów, diabazów, tufuf i tuffitów. Najwyższe wzniesienia Garbu zbudowane są ze skał wulkanicznych (411m n.p.m. okolice zamku Tenczyn). Stoki i wierzchowiną wzgórz okrywają lessy, głębokie jary w kotlinie Tenczynka wypełnione są gliną i piaskami morenowymi, cały teren Garbu jest rozczłonkowany plioceńskimi przełomami epigenetycznymi i dolinami, jarami krasowymi.