Dział O JURZE - Środowisko naturalne - Wody powierzchniowe

Białka Zdowska
Ze względu na krasowy charakter i dużą przepuszczalność podłoża w "głównym grzbiecie" Jury sieć powierzchniowych cieków wodnych jest stosunkowo rzadka (dla P.Częstochowskiego gęstość sieci rzecznej 0,5km/km2), natomiast jest to bardzo istotny obszar zasilania wód powierzchniowych związany z podziemnym zbiornikiem monokliny śląsko-krakowskiej.

Większość rzek płynie na obrzeżach Wyżyny i większych obniżeniach terenu, częstym zjawiskiem są wahania poziomu przepływu, oraz występowanie cieków okresowych.





Do najważniejszych rzek tego terenu należą:
  • Warta - ze źródłami w Kromołowie(Zawiercie) płynąca zachodnią granicą Jury, z licznymi dopływami odwadniającymi kuestę
  • Wiercica - wypływająca ze Źródeł Zygmunta w okolicach Ostrężnika
  • Krztynia - wraz z dopływem Białką odwadnia centralną część P. Częstochowskiego
  • Pilica - ze źródłami w okolicach miasta Pilicy, odwadnia środkową i wschodnią Jurę
  • Czarna Przemsza - wypływająca ze źródeł w Bzowie(Zawiercie)
  • Biała Przemsza - wypływająca z torfowisk w okolicach Wolbromia, rzeka silnie zdegradowana głównie w wyniku działalności kopalni rud cynku i ołowiu, na terenie jej zlewni występuje wiele ciekawych zjawisk hydrologicznych związanych z górnictwem
  • Szreniawa - z obszarem źródliskowym na tych samych torfowiskach co Biała Przemsza płynąca jednak w kierunku wschodnim
  • Dłubnia - ze źródłami w okolicach Trzyciąża
  • Prądnik - płynący przez tereny OPN, wraz z Dłubnią odwadnia wschodnią część Jury
  • Rudawa - wypływająca ze źródeł w Psarach, wraz z dopływami odprowadza wody z terenu Wyżyny Olkuskiej, Rowu Krzeszowickiego i Garbu Tenczyńskiego
  • Wisła - stanowiąca południową granicę Wyżyny bezpośrednio wpadają do niej tylko niewielkie potoki z Garbu Tenczyńskiego, ale poprzez Pilicę, Przemszę, Rudawę, Prądnik odwadnia większą część Jury.

    W środkowej części Wyżyny pomiędzy źródłami Warty w Kromołowie, a źródłami Czarnej Pszemszy i Pilicy przebiega dział wodny 1 rzędu.

    Podobnie jak w przypadku rzek budowa geologiczna decyduje o braku większych naturalnych zbiorników wodnych, niewielkie naturalne zbiorniki występują na nieprzepuszczalnych iłach jury środkowej, a w części centralnej na iłach rezydualnych. Zbudowano stosunkowo dużą liczbę zbiorników sztucznych - największy z nich to Zbiornik Poraj na Warcie, a na prawie każdej rzeczce w pobliżu źródeł utworzono niewielkie zalewy rekreacyjne i stawy hodowlane.

  • Dział O JURZE - Środowisko naturalne - Źródła

    Źródła Zygmunta, Dolina Wiercicy
    Akcentem najbardziej charakterystycznym w hydrografii Jury i jednocześnie znaczącym elementem krajobrazowym jest występowanie licznych źródeł krasowych.
    Najczęściej spotykamy źródła typu szczelinowego i krasowego, w których woda pochodząca z głębi masywu krasowego wypływa pod ciśnieniem hydrostatycznym bezpośrednio ze szczelin w skałach, bądź przepływa przez warstwę piasku tworząc podwodne "gejzery".
    W centrum Jury rzadko spotkamy źródła warstwowe powstające na styku wychodni warstw nieprzepuszczalnych i utworów przepuszczalnych np. czwartorzędowych, jest to natomiast najpopulrniejszy typ wypływu na kueście. W obrębie Garbu Tenczyńskiego występują również źródła o genezie uskokowej.

    Z wyjątkiem nielicznych fragmentów gdzie podaję autora, wszystkie teksty, zdjęcia, kod i layout na stronach www.jurapolska.com, www.jurapolska.pl, www.kajakiempopilicy.pl są mojego autorstwa i wykorzystanie ich na jakimkolwiek polu możliwe jest tylko i wyłącznie po uzyskaniu pisemnej zgody.

    JuraPolska.com - z nami poznasz Jurę


    2001-2024 © Michał Demel
    tel. 692 47 58 25 lub 602 29 58 24
    JuraPolska.com & KajakiemPoPilicy.pl